Dante Alighieri

Dante Alighieri, jaiotzako izen-deiturez Durante degli Alighieri (Florentzia, 1265eko maiatzaren 14a? - Ravenna, 1321eko irailaren 14a?) poeta, prosalari, literaturako teorialari, moralaren filosofo eta pentsalari politikoa izan zen. ''La divina commedia'' (''Jainkotiar komedia'') da haren lan nagusia, 1308 eta 1321 artean idatzia. Poema handi horretan, lurreko zorionaren eta beste munduko loriaren eske ageri da gizateria osoa. Gizonaren ikuspegi teologiko eta dramatikoa eskaintzen duen epopeia hori Europako literatura obra garrantzitsuenetakoa da.

Florentziako administrazio lanetan, guelfo zurien aldean hartu zuen parte, eta hainbat zeregin diplomatiko egin zuen Bonifazio VIII.a aita santuaren aurrean. Azkenean, guelfo beltzek batere kargurik gabe utzi, eta erbestera egotzi zuten bizitza guztirako. Azken urteak Veronan, Luccan eta Ravennan eman zituen.

Dantek ''De Monarchia''n (1310-1314), latinez idatzi zuen obran, argitaratu zituen bere kezka politikoak; munduko aginpidea eta izpirituarena bereizi behar zirela aldarrikatu zuen giza ekintza guztiek ondasun morala izan behar dutela argudiatuz. Kultura eskolastikoan hezitako gizona izaki, zuhurtziari, ezaguera eta arrazoiari buruzko ikusmoldea azaldu zuen ''Il Convivio'' (1307, Oturuntza) liburuan, italieraz idatzi zuen filosofia lanean. Hizkuntzaz kezkatuta, Italiako herrialde guztietarako literatura hizkuntza batua aldarrikatu zuen, latinez idatzi zuen ''De vulgari eloquentia'' obran azalduriko teoriei jarraituz (1303-1304). Latinaren eta latin hizkuntzen arteko harreman historikoez arduratu zen lehenetarikoa izan zen. Filosofia eta moralismo ukituz beteak ageri dira, bestalde, Danteren poesia ugariak. Bederatzi urte zituela ezagutu eta hemezortzi urterekin berriz aurkitu zuen Beatricek inspiratu zizkion ''Canzoniere'' izeneko sonetoak bultzatu zuen ''dolce stil nuovo'' haren erakusgarri bikainak. ''La Vita Nuova'' poema bildumak (1283-1293) guztiz mistiko bihurtu zen amodio hari buruzko lirismo aberats eta irudimenezkoa eskaintzen du (Beatricez, «beste inorengatik inoiz esan ez dena» esateko).

Baina, garrantzizkoak izanagatik ere, Danteren beste ezein obrak ez dio ''Divina Commedia'' (1307-1321) epopeia mistiko handiari itzalik egiten. Olerki epiko hau hiru zatitan banatuta dago: infernua, garbitokia eta paradisua. Lan horren gaia da Dantek berak, Virgilio eta Beatriceren laguntzaz, heriotzaren ondoko lurraldera egindako bidaia. Virgiliok infernuan eta garbitokian zehar gidatu zuen Dante, jentila zenez ezin baitzen paradisuan sartu. Paradisuan, Beatrice izan zuen lagun. Leku bakoitzean, goranzko bidea egiten du Dantek. Deskribapen zehatzak erabili zituen infernuko sufrimendua, garbitokiko bekatu garbitzeak eta paradisuko zoriontasuna adierazteko. Wikipediatik informazioa lortu